هر کاربری که تا به حال در بازارهای سرمایه و مالی کار کرده باشد، قطعا عبارتی به نام جفت ارز را شنیده است. این مفهوم که در زبان انگلیسی با نام Currency Pair شناخته می‌شود، یکی از اساسی‌ترین مفاهیمی است که تریدرها (خریداران و فروشندگان) ارزهای فیات، ارزهای دیجیتال و تمام انواع سرمایه باید با آن آشنا باشند. در این مطلب تمام آنچه نیاز است فعالان بازارهای مالی درباره جفت ارزها بدانند، بیان خواهد شد.
جفت ارز (Currency pair) چیست؟
کاربران و فعالان سیستم‌های بزرگ سرمایه‌گذاری و مشارکت در اقتصاد مانند بورس‌ها، صرافی‌ها و بروکرها می‌دانند که ورود به چنین فضاهایی نیاز به آشنایی اولیه با مفاهیم مطرح‌شده در آن‌ها دارد. جفت ارزها یکی از مفاهیم پایه و اصلی در بازارهای مالی، بورس، ارزهای دیجیتالی و… هستند.
ترکیب و جفت‌کردن دو ارز (ارز فیات مانند دلار، یورو، ریال و… و ارزهای دیجیتالی) به منظور انجام برخی معاملات بر پایه ارزش ارزهای جفت شده روشی مرسوم در معاملات بازارهای یادشده بوده است. هرکدام از این جفت‌ها را یک جفت ارز می‌نامند. مثلا در بازارهای مربوط به ارزهای دیجیتال، جفت ارز بیت کوین و تتر، یکی از جفت‌های ارز مشهور است. همچنین جفت ارز دلار و ریال در ایران، مهم‌ترین جفت ارز خصوصا بعد از نوسانات شدید دلار در ایران بوده است.
بنابراین هر کسی برای شرکت در معاملات بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری چه در کشور خود و چه در مقیاس بین‌المللی، باید با کاربرد جفت‌ارزها، ارزش آن‌ها و ویژگی‌های هرکدام آشنا باشد. جفت ارزها، ارزش سرمایه‌گذاری، بازار و شرایط یکسانی ندارند و کاملا متفاوت هستند. حتی کاربردهای آن‌ها نیز می‌تواند خاص باشد.
نقش اصلی این جفت‌ها در واقع مقایسه ارزهای با یکدیگر و تعیین نرخی برای تبدیل آن‌ها به یکدیگر است. در واقع در بازارهای مالی مانند فارکس (بازار معاملات ارزهای خارجی) ارز جفت‌ارزها برای انجام معاملات از مبدأ کشورهای مختلف به یکدیگر با ارزهای اختصاصی هرکدام استفاده می‌شود. بدون چنین مفهومی در بازارهای مالی بین‌المللی، قطعا آشفتگی شدیدی ایجاد می‌شد و هرکس نرخ مخصوص خود را برای معاملات ارزها اعلام می‌کرد.
ساختار و معنای یک جفت ارز در بازار معاملات
جفت ارزها ساختار دوتایی (جفت) دارند. در قسمت اول ارز اصلی و مبنا نوشته می‌شود و در قسمت دوم ارز ثانویه یا در اصطلاح کیوت نوشته می‌شود. با چنین ساختاری در واقع ارز اول و اصلی در حال مقایسه و قرارگیری برابر ارز دوم یا ارز کیوت است.
مثلا در جفت‌ارز یورو/ دلار آمریکا، یورو ارز اصلی است و دلار آمریکا به عنوان ارز کیوت یا ثانویه شناخته می‌شود. وقتی عدد مخصوص نرخ مقابل این جفت قرار بگیرد، در واقع کاربر می‌تواند بفهمد که برای خرید یک یورو چه مقدار دلار آمریکا نیاز دارد. با این روش به راحتی می‌توان ارزها را به یکدیگر تبدیل کرد.
ارزها با کد ارزی ISO یا همان کد حرفی سه‌تایی که در بازارهای بین‌المللی با آن شناخته می‌شوند، نمایش داده می‌شوند. مثلا دلار کشور آمریکا با کد USD در بازارهای یادشده شناخته می‌شود. بنابراین در این بازارهای هرجا این کد سه رقمی ظاهر شد، منظور دلار کشور ایالات متحده آمریکا است.
هنگامی که یک سفارش برای خرید یک جفت‌ارز ثبت می‌شود، هدف خرید ارز اصلی یا ارز مبنا است در حالی که دومین ارز ذکرشده در جفت یا همان ارز کیوت به فروش می‌رسد. اما در زمان فروش این روال دقیقا برعکس است و در این هنگام ارز اصلی فروخته می‌شود و ارز کیوت خریداری خواهد شد.
مثلا زمانی که یک درخواست خرید در جفت ارز دلار آمریکا / پوند انگلستان ثبت می‌شود، به معنای قصد کاربر برای خرید دلار آمریکا و فروش پوند انگلستان است. همچنین زمانی که یک درخواست فروش در این جفت ارز به ثبت برسد، یعنی کاربر می‌خواهد دلار آمریکا را به فروش برساند و به جای آن پوند انگلستان خریداری کند.
امروزه جفت‌ارز EUR / USD (یورو / دلار آمریکا) محبوب‌ترین جفت در جهان است و USD/JPY (دلار آمریکا / ین ژاپن) در رتبه بعدی قرار گرفته است. البته با جهش‌های عظیم قیمت و سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتالی، پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی، جفت‌های محبوب بیشتر جفت‌ارزهای رمزارزها باشند.
معاملات جفت ارز چیست؟
هر جفت در بازارهای بزرگ معاملاتی مانند فارکس، درصدی از معاملات بازار را به خود اختصاص می‌دهد. هر چه جفت ارز محبوب‌تر باشد، نشان‌دهنده ارزش بیشتر آن در مقطع فعلی برای فعالان بازار است. در معاملات جفت‌ها در واقع تبدیل ارزها به یکدیگر صورت می‌گیرد. کاری که به صورت عادی در صرافی‌ها انجام داده می‌شود.
مثلا اگر کسی در ایران نیاز به دلار داشته باشد، به صرافی مراجعه می‌کند و در ازای مقداری ریال، از صراف دلار می‌خواهد. در این فرآیند تبدیل پول، مبنای معامله ارزش روز دلار به ریال ایران است یعنی معامله با یک نرخ مشخص انجام می‌شود. در جفت ارزهای بازارهای مالی نیز دقیقا همین فرآیند اتفاق می‌افتد با این تفاوت که صراف نرخ را تعیین نمی‌کند.
در معاملات جفت ارز، مبنای انجام معامله نرخ خرید bid و نرخ فروش ask است. نرخ خرید یا bid عددی است که کارگزار فارکس با استفاده از آن ارز اصلی کاربر را خریداری می‌کند و در مقابل به ازای آن ارز ثانویه یا کیوت پرداخت می‌کند. نرخ فروش یا ask که به صورت اصطلاحی با نام offer یا پیشنهاد نیز شناخته می‌شود، قیمتی است که با استفاده از آن بروکر (کارگزاری)، ارز اصلی را به کاربر می‌فروشد و در ازای آن ارز کیوت دریافت می‌کند.
در واقع اتفاقی که در معاملات جفت ارزها رخ می‌دهد، فروش یک ارز و خرید ارز دیگر است. این فرآیند دقیقا مشابه خرید سهام یا کالا در بازارهایی مانند فارکس یا بورس است. البته با این تفاوت که در خرید سهام و کالا، کاربر در ازای خرید یک واحد کالا یا سهام، مبلغ مشخصی پول نقد پرداخت می‌کند. اما در معاملات مربوط به جفت‌ها، یک پول فروخته می‌شود و شکل دیگری از پول جایگزین آن می‌شود.
نرخ تبدیل جفت ارزها به یکدیگر یک رقم شناور است یعنی بر اساس عوامل مختلف مدام و لحظه به لحظه در حال تغییر است. بنابراین قیمت لحظه‌ای در معاملات لحاظ می‌شود. در این تبدیل‌ها همواره یک ارز از نظر ارزشی قوی‌تر از دیگری خواهد بود.
مثلا فرض شود که در جفت ارز EUR / USD (یورو / دلار آمریکا) نرخ تبدیل عدد ۱.۳۰۴۵ باشد. اینجا یورو ارز اصلی و دلار آمریکا ارز کیوت و ثانویه است. بنابراین در تمامی معاملات در این لحظه ۱ یورو با ۱.۳۰۴۵ دلار آمریکا معامله می‌شود. واضح است که در چنین مثالی ارز یورو قوی‌تر از دلار آمریکا است زیرا برای خرید ۱ یورو به بیش از ۱ دلار آمریکا نیاز است.
قیمت ارزها در جفت‌های مختلف همانطور که گفته شد، بر اساس سیستم عرضه و تقاضا یا پیشنهاد تغییر می‌کند. اما عوامل بسیار مهم دیگری نیز در تغییر این قیمت‌ها نقش دارند. تولید ناخالص داخلی GDP، نرخ بهره و رشد اقتصادی در کشورهای مبدأ ارزهای فیات از عوامل بسیار تعیین‌کننده در تعیین نرخ تبادل در جفت ارزها است.
مثلا اگر تولید ناخالص داخلی در آمریکا تحت تأثیر عوامل مختلف کاهش پیدا کند یا رشد اقتصادی در این کشور متوقف یا منفی شود، ممکن است ارزش دلار آمریکا در جفت‌ارزها در بازارهای مختلف در برابر سایر ارزها کاهش پیدا کند. این به معنای نیاز به مقدار کمتری از دیگر ارزها برای خرید دلار آمریکا است.
انواع مختلف جفت ارز ها
هرکدام از جفت ارزها می‌توانند بسته به میزان و حجم فعالیت در بازار و نقدینگی ایجادشده، زیرمجموعه گروه‌هایی خاص قرار بگیرند. به طور کلی سه گروه مختلف برای جفت ارزها تعریف می‌شود:
- جفت ارزهای اصلی Major
- جفت ارزهای کوچک Minor
- جفت‌های اگزاتیک Exotic
مقاله مرتبط: جفت ارزهای اصلی و فرعی در بازار فارکس
جفت ارزهای اصلی
جفت‌هایی که از نظر تعداد و حجم بیشترین معاملات را به خود اختصاص می‌دهند، Major یا اصلی نامیده می‌شوند. جفت‌های اصلی از نظر معامله‌گران بازار فارکس، جذاب‌ترین جفت‌های موجود در تمام بازارهای بین‌المللی هستند.
جفت ارز یورو / دلار آمریکا با نماد EURUSD در اکثر مقاطع زمانی، بیشترین میزان خرید و فروش را به خود اختصاص داده است و محبوب‌ترین مورد در لیست جفت‌های اصلی است. به نحوی که نزدیک به ۳۰ درصد از تمام معاملات جاری در بازار فارکس متعلق به آن است. در جدول زیر تعداد دیگری از جفت‌های اصلی قابل مشاهده است.
| نماد جفت ارز (مورد اول از سمت چپ، ارز اصلی است.) |
ارزها (مورد اول از سمت راست، ارز اصلی است.) |
کشور مبدأ ارز |
| EURUSD | یورو / دلار آمریکا | اتحادیه اروپا / ایالات متحده آمریکا |
| GBPUSD | پوند انگلستان / دلار آمریکا | انگلستان / ایالات متحده آمریکا |
| USDJPY | دلار آمریکا / ین ژاپن | ایالات متحده آمریکا / ژاپن |
| USDCHF | دلار آمریکا / فرانک سوئیس | ایالات متحده آمریکا / سوئیس |
| USDCAD | دلار آمریکا / دلار کانادا | ایالات متحده آمریکا / کانادا |
| AUDUSD | دلار استرالیا / دلار آمریکا | استرالیا / ایالات متحده آمریکا |
| NZDUSD | دلار نیوزیلند / دلار آمریکا | نیوزیلند / ایالات متحده آمریکا |
حال برخی جفت‌های ارزها وجود دارند که اصلی به حساب نمی‌آیند اما با معمولا در بازارهای بزرگ مانند فارکس با یک ارز اصلی معامله می‌شوند.
جفت ارزهای کوچک Minor
سری دوم از جفت ارزها، با نام کراس نیز شناخته می‌شوند. به طور کلی جفت‌های ارزی که ارز دلار آمریکا یک طرف آن‌ها نباشد، جفت کراس یا کوچک نامیده می‌شوند. متداول‌ترین جفت‌ها از گروه فوق، شامل ارزهای اصلی پوند انگلیس، ین ژاپن و یورو می‌شوند.
همچنین نام‌گذاری خاصی نیز برای هر گروه از جفت ارزهای کوچک که یک طرف آن‌ها یورو، پوند یا ین است نیز وجود دارد. مثلا جفت ارزهای کوچکی که یک طرف آن‌ها یورو است، کراس یورو نامیده می‌شوند. در جداول زیر تعدادی از جفت ارزهای کراس یورو، کراس پوند، کراس ین و سایر کراس‌ها قابل مشاهده هستند.
| نماد یورو کراس (مورد اول از سمت چپ، ارز اصلی است.) |
ارزها (مورد اول از سمت راست، ارز اصلی است.) |
| EURGBP | یورو / پوند انگلستان |
| EURCHF | یورو / فرانک سوئیس |
| EURAUD | یورو / دلار استرالیا |
| EURCAD | یورو / دلار کانادا |
| نماد پوند کراس (مورد اول از سمت چپ، ارز اصلی است.) |
ارزها (مورد اول از سمت راست، ارز اصلی است.) |
| GBPAUD | پوند انگلستان / دلار استرالیا |
| GBPCAD | پوند انگلستان / دلار کانادا |
| GBPCHF | پوند انگلستان / فرانک سوئیس |
| GBPNZD | پوند انگلستان / دلار نیوزیلند |
| نماد ین کراس (مورد اول از سمت چپ، ارز اصلی است.) |
ارزها (مورد اول از سمت راست، ارز اصلی است.) |
| GBPJPY | پوند انگلستان / ین ژاپن |
| EURJPY | یورو / ین ژاپن |
| CHFJPY | فرانک سوئیس / ین ژاپن |
| CADJPY | دلار کانادا / ین ژاپن |
| AUDJPY | دلار استرالیا / ین ژاپن |
| NZDJPY | دلار نیوزیلند / ین ژاپن |
| سایر کراس‌ها (مورد اول از سمت چپ، ارز اصلی است.) |
ارزها (مورد اول از سمت راست، ارز اصلی است.) |
| AUDCAD | دلار استرالیا / دلار کانادا |
| AUDNZD | دلار استرالیا / دلار نیوزیلند |
| AUDCHF | دلار استرالیا / فرانک سوئیس |
| CADCHF | دلار کانادا / فرانک سوئیس |
| NZDCAD | دلار نیوزیلند / دلار کانادا |
| NZDCHF | دلار نیوزیلند / فرانک سوئیس |
جفت ارزهای اگزاتیک Exotic
ترید کردن و خرید و فروش جفت‌های اگزاتیک، کاربران را در دهانه ورود به بازار کشورهای نوظهور و در حال توسعه آسیایی و آفریقایی قرار می‌دهد. ارزهای اگزاتیک به اندازه ارزهای اصلی و حتی ارزهای کراس نیز معامله نمی‌شوند و این به معنای ضعف آن‌ها در نقدبودن در بازار است. همچنین طبیعی است که در چنین جفت ارزهایی، درخواست‌ها برای خرید یا فروش جفت‌ها نیز کمتر از سایر انواع جفت ارزها است که ممکن است منجر به استاپ (توقف بلندمدت) در معاملات و ریسک‌های بزرگتر شود.
همین عامل حجم کم معاملات ممکن است تریدرهای فعال در جفت‌های اگزاتیک را مجبور به پرداخت کارمزدهای بیشتر معاملات کند. البته نکته مهمی که از مزایای جفت‌های فوق برای تریدرهای حرفه‌ای بازار به حساب می‌آید، پتانسیل فوق‌العاده آن‌ها در زمان نوسانی‌بودن بازار است.
خصوصا در نوسانات شدید و پی در پی، ارزهای اگزاتیک می‌توانند مناسب‌ترین فرصت‌ها را برای سودهای قابل‌توجه فراهم کنند. البته این امر منوط به تجربه و تسلط بالای تریدرها در بازار است. در جدول زیر تعدادی از جفت ارزهای مشهور بر اساس ارزهای اصلی نمایش داده شده‌اند.
| نماد جفت ارز (مورد اول از سمت چپ، ارز اصلی است.) |
ارزها (مورد اول از سمت راست، ارز اصلی است.) |
کشور مبدأ ارز |
| USDSEK | دلار آمریکا / کرون سوئد | آمریکا / سوئد |
| USDNOK | دلار آمریکا / کرون نروژ | آمریکا / نروژ |
| USDTRY | دلار آمریکا / لیر | آمریکا / ترکیه |
| USDMXN | دلار آمریکا / پزو | آمریکا / مکزیک |
| USDZAR | دلار آمریکا / رند | آمریکا / آفریقای جنوبی |
| USDPLN | دلار آمریکا / زلوتی | آمریکا / لهستان |
| USDSGD | دلار آمریکا / دلار سنگاپور | آمریکا / سنگاپور |
نام مستعار جفت ارزها در بازار
در بازارهای بزرگ مانند فارکس به منظور راحتی، بسیاری از جفت ارزها (به ویژه جفت‌های اصلی) نام مستعار خاص خود را دارند که به جای نماد یا نام ارزهای جفت از آن استفاده می‌شود. بعضی نام‌های مستعار جفت‌های ارزی ماجراهای تاریخی و داستان مخصوص خود را دارند.
مثلا نام مستعار جفت ارز پوند انگلیس / دلار آمریکا با نماد GBPUSD، «کابل cable» است. انتخاب این نام به یک واقعه تاریخی در قرن نوزدهم باز می‌گردد. در آن زمان یک کابل ارتباطی از کف اقیانوس اطلس عبور می‌کرد تا نرخ تبدیل ( ترید یا اکسچنج) پوند انگلیس و دلار آمریکا نسبت به یکدیگر را اطلاع دهد.
در برخی موارد نیز، ارز به خودی خود با نام متفاوت دیگری شناخته می‌شود. مثلا «دلار آمریکا» اغلب با نام «دلار» شناخته می‌شود. همچنین پوند انگلیس نیز بسیاری از اوقات در بازار با نام « استرلینگ sterling» شناسایی می‌شود. در جدول زیر لیستی از محبوب‌ترین نام‌های مستعار جفت ارزها بیان شده است.
| نماد جفت ارزها | نام مستعار |
| GBPUSD پوند انگلیس / دلار آمریکا | کابل Cable |
| EURUSD یورو / دلار آمریکا | فیبر Fiber |
| EURGBP یورو / پوند انگلیس | شانل Chunnel |
| USDCAD دلار آمریکا / دلار کانادا | لونی Loonie |
| AUDUSD دلار استرالیا / دلار آمریکا | آسی Aussie |
| NZDUSD دلار نیوزیلند / دلار آمریکا | کی وی Kiwi |
| GBPJPY پوند انگلیس / ین ژاپن | گاپی Guppy |
| EURJPY یورو / ین ژاپن | یاپی Yuppy |
| USDCHF دلار آمریکا / فرانک سوئیس | اسوسی Swissy |
جفت ارزهای کوین‌ها (ارزهای دیجیتالی)
در حوزه ارزهای دیجیتال، جفت ارزهای با مفهومی مشابه وجود دارند. در ارزهای دیجیتال، یک جفت ارز به معنای دو ارز دیجیتال است که برحسب ارزش روز نرخ تبدیل خاصی برای تبادل یکدیگر دارند. مثلا جفت اتر / بیت کوین که با نماد ETH / BTC شناخته می‌شود، با نرخ خاصی می‌تواند کوین‌ها (ارزهای دیجیتال) اتر (اتریوم) و بیت کوین را با یکدیگر اصطلاحا اکسچنج (ترید یا تبادل) کند.
در برخی جفت ارزها در بازار ارزهای دیجیتالی، یک طرف یک ارز فیات (مانند دلار، یورو، پوند یا…) است و یک طرف یک ارز دیجیتال مانند بیت کوین، تتر و…. . در چنین جفت‌هایی نمی‌توان نام جفت ارز دیجیتالی بر روی جفت مورد نظر قرار داد. زیرا هر دو طرف جفت از جنس ارزهای دیجیتالی نیستند. جفت‌های این‌چنینی در تمام صرافی‌ها، کارگزاری‌ها و بازارهای مالی ارائه نمی‌شوند و تنها برخی از صرافی‌ها و کارگزاری‌ها که از امکان تبدیل ارز دیجیتال به پول پشتیبانی می‌کنند، چنین جفت‌هایی ارائه می‌کنند.
بنابراین جفت‌های ارز دیجیتالی، به جفت‌هایی گفته می‌شود که با استفاده از آن‌ها می‌توان ارزهای دیجیتال را به یکدیگر تبدیل کرد. همچنین جفت‌هایی که یک طرف آن‌ها ارز فیات و یک طرف ارز دیجیتال است نیز واسط بازار ارزهای دیجیتال و پول نقد هستند که با استفاده از آن‌ها معاملات در این بازارها به یکدیگر ربط پیدا می‌کنند. تعدادی از جفت ارزهای دیجیتال و واسط (یک طرف ارز فیات و یک طرف ارز دیجیتال) مشهور که حجم مبادلات بالایی دارند، در ذیل این قسمت آمده‌اند:
- BTC / USDT بیت کوین / تتر
- ETH / USDT اتر / تتر
- ETH / BTC اتر / بیت کوین
- LTC / USDT لایت کوین / تتر
- BTC / USD بیت کوین / دلار آمریکا
- BCH / USDT بیت کوین کش / تتر
- TRX / ETH ترون / اتر
- XRP / USDT ریپل / تتر
- BTC / EUR بیت کوین / یورو
- DASH / ETH دش / اتر
بهترین جفت ارز برای سرمایه‌گذاری کدام است؟
امروزه بررسی‌های متعددی برای پیداکردن برترین جفت ارزهای در بازارهای مختلف توسط تحلیلگران انجام می‌شود. نکته مهم در چنین بررسی‌هایی، بازار مورد مطالعه است. یعنی مثلا در بازاری مانند فارکس که بسیار گسترده و بزرگ است و سرمایه‌های کلانی در آن جا به جا می‌شود، تفاوت‌هایی در مورد جفت‌ارزهای برتر با سایر بازارها وجود دارد.
مثلا ممکن است در بازارهای کوچک‌تر، جفت ارز هایی که در فارکس بسیار مطمئن و همواره سودآور هستند، مشکلاتی از جمله حجم پایین ثبت درخواست برای خرید یا فروش داشته باشند. این مسئله می‌تواند به راحتی سودآوری جفت ارزها را برای تریدرها و سرمایه‌گذاران تحت تأثیر قرار دهد.
بنابراین نمی‌توان برای تمام بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری در دنیا، تعدادی جفت ارز را به عنوان برترین موارد تعیین کرد.
اما به طور کلی، جفت ارزهای مشهور و محبوب که حجم بالایی از معاملات را در بازارهای بزرگ به خود اختصاص می‌دهند، گزینه‌های مطمئن‌تر و سودآورتری در درازمدت خصوصا برای تازه‌واردها هستند.
جمع‌بندی نهایی
ورود به سرمایه‌گذاری در جفت‌ارزهای کوچک‌تر و ناآشناتر مانند جفت‌های اگزاتیک یا جفت‌های ارز دیجیتالی کمتر شناخته‌شده، می‌تواند در کنار پتانسیل بالای سوددهی، ریسک‌های بزرگتری نیز به همراه داشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود در صورت عدم دارابودن تجربه و تخصص کافی، تازه‌واردها و افراد ناآشنا برای شروع هرگز جفت ارزهای این چنینی که ریسک بالایی دارند را انتخاب نکنند.
